Acı Meyve

İlk dinlediğinizde dönemin caz şarkılarından farklı yapısını hemen hissediyorsunuz. Siyah ve beyaz bir hayatın, derin, buğulu, teselli edilemez hüznünü içimize işleten Billie Holiday’in matemli yorumu. Yazılmasına sebep olan kötülüğün yanı sıra dünya tarihindeki tüm kötülüklere ve kurbanlarına bir ağıt.

Ağustos 1930'da Amerika'nın güney eyaletlerinden İndiana’da beyazlar tarafından ağaca asılarak idam edilen zencilerin fotografını gören bir öğretmenin yazdığı şiir, bir şarkıya dönüşmüş ve belki de her coğrafyada ve zamanda ırkçı şiddete karşı bir haykırış olmuş.

Doğmadığımız bir zamanda, bilmediğimiz bir coğrafyada, hiç anlayamayacağımız tereddütlü hayatın acısını bize evimizin koltuğunda günlük hayatın rutininden kopararak dünya gerçeklerini, toplumsal düşünmeyi, çözümlemeye çalışmayı, harekete geçmeyi hissettiren şey nedir?

Üç satırlık hikayesinde üç sanat türünün beynimizle kalbimiz arasında kurduğu köprü.

Her gün haberlerde, gazetelerde, sokakta gördüğümüz ama ilgi göstermeye odaklanamadığımız için varlığımızdan kaybettiğimiz şeyleri bize hatırlatan, geri kazandıran olgudur sanat. Sanatçı, görmemizi sağlayan tetiği çekendir.

Abel Meeropol (eserlerinde Lewis Allen adını kullanıyordu) 1937’de şiir ilk yayınlandığında Bitter Fruit / Acı Meyve ismini kullanmış. Strange Fruit, Billie Holiday tarafından 1939’da ilk kez seslendirildiği “Cafe Society” adlı mekanda Holiday’i aydınlatan spot dışında tüm ışıklar kapatılır, garsonların servis yapmasına izin verilmez, sanatçı şarkısını ayakta ve dua eder gibi söylermiş. Kısa sürede bu şarkı tüm Amerika’da duyulmuş. Time dergisi yüzyılın şarkısı, New York Post onu güneyin Marseillaise’i olarak tanımlamış.

Billie Holiday dışında birçok kişi şarkıyı yorumlamış ama bu yorumdan etkilenerek bir roman bile yazılmış. Nina Simone yorumu da en az Billie Holiday’inki kadar şarkıyla bütünleşmiş.

Beni etkileyen ve bu yazıyı yazmama neden olan da bu iki yorum oldu.

                                                                 

Billie Holiday

 

ve favorim Nina Simone